W 80. rocznicę urodzin Wielkiej Damy z Siedlec

     Janina Krystyna Gardzińska z domu Kołdra przyszła na ten świat 3 lutego 1944 roku w Mogielnicy – malowniczym, wielowiekowym miasteczku na Mazowszu, położonym 70 km na południe od Warszawy. Większość życia spędziła jednak w Siedlcach, gdzie w roku 1971 podjęła pracę zawodową jako nauczyciel akademicki – polonista. Janka przybyła do Siedlec wraz z mężem, Marianem (rzeźbiarzem i malarzem) oraz synem Michałem, który odziedziczył talenty artystyczne po ojcu.

     Z okazji 80. urodzin Janki w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Siedlcach 7 lutego 2024 roku odbyła się dyskusja poświęcona przede wszystkim Jubilatce, połączona z promocją książki 30 różnych Autorów:

Portret Wielkiej Damy

Profesor Janina Gardzińska (1944-2022)

red. naukowa: Violetta Machnicka, Antoni Czyż, Elżbieta M. Kur, Stanisław Szczęsny

Igitur, Bukowiec 2023

     Spotkanie z dr hab. Violettą Machnicka (pomysłodawcą książki) poprowadziła Magdalena Sutryk. Ożywienie „naszej Janeczki” dokonało się w rozmaitych odsłonach i materiach, za pomocą obrazu, filmu, interesujących wypowiedzi prowadzących spotkanie oraz przybyłych gości. Po raz kolejny Janina zaistniała jako wybitna osobowość, człowiek skromny i silny jednocześnie, zawsze dobry – wspierający potrzebujących, pełen życiowej mądrości i empatii.

     Oryginalna publikacja z Janką jako wszechobecnym, „wspólnym mianownikiem” książki, stanowiącej połączenie naukowości i faktów (przypisy, bibliografia, daty) z literackością (dowolność gatunkowa, wiersze Autorów, odwołania do wielu utworów literackich) wzbudziła liczne refleksje. Dyskusja skupiła się na dwóch podstawowych wątkach tematycznych:

1. Wspominaniu profesor Janiny Gardzińskiej oraz Mariana Gardzińskiego.

2. Rozmawianiu o WARTOŚCIACH i antywartościach, o postawach godnych naśladowania i mocno kontrowersyjnych – zwłaszcza w kontekście miejscowego środowiska akademickiego, gdzie nagminnie nie dostrzega się człowieka milcząco wyrzucanego na emeryturę lub – co gorsza – bezlitośnie eliminowanego, bo… „niewygodnego”, zbyt odważnego, niegodzącego się na moralne kompromisy, niekiedy po prostu zdolniejszego, czego nie potrafią wybaczyć mniej utalentowane, zakompleksione i złośliwe naukowe „gwiazdy”.

      Głosy padające z sali jak najbardziej potwierdziły smutny fakt, że ośrodki akademickie coraz częściej przypominają bezduszne korporacje i traktują własnych pracowników instrumentalnie, wręcz niehumanitarnie, z dominacją chorej punktozy jako podstawowym kryterium oceny badacza. Nauczyciel akademicki, naukowiec, wychowawca jako taki nie istnieje – o ile nie nałapie ministerialnych punktów, przeliczalnych na ministerialną kasę. Człowiek zaś stary, emeryt, w strukturach uczelnianych przepada, „umiera”, nikogo stamtąd nie interesuje – zazwyczaj zostaje zostawiony sam sobie (i rodzinie), zapomniany, lekceważony grobową ciszą nawet podczas ostatniej doczesnej wędrówki, czego najlepszym przykładem zignorowany przez władze uczelniane pogrzeb profesor Janiny Gardzińskiej, który odbył się 21 września 2022 roku w Siedlcach, w Katedrze Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny oraz na Cmentarzu Janowskim.

     Mimo poruszania trudnych, bolesnych tematów, spotkanie 7 lutego przebiegło w ciepłej, przyjaznej, rodzinnej atmosferze – z obecnością najbliższej rodziny Janeczki – syna Michała Gardzińskiego oraz wnuczki Karoliny Gardzińskiej. Nie zabrakło w nim epizodów humorystycznych, nawiązujących do inteligentnego poczucia humoru Jubilatki, np. motyw uporczywego prześladowania tabliczki grzecznościowej. Przybyli też przyjaciele Janki, koledzy i koleżanki z pracy, znajomi oraz byli studenci profesor Gardzińskiej, Jej magistrantki, doskonale pamiętające swoją panią promotor również po latach, wspominające Ją z wielkim szacunkiem, wzruszeniem, wdzięcznością – jako niekwestionowany Autorytet.

     Podczas spotkania dr Wiesław Charczuk (Siedleckie Towarzystwo Naukowe) zaprezentował VIII tom Słownika biograficznego Południowego Podlasia i Wschodniego Mazowsza , publikowanego od roku 2009, zawierającego łącznie 586 biogramów. Współredaktor naukowy książki zachęcał do opisywania ciekawych postaci związanych z regionem. W tomie VIII zamieszczono m.in. biogram Mariana Gardzińskiego, a w tomie VII – profesor Janiny Gardzińskiej.

     Swoistym podsumowaniem dyskusji było przekazanie przez dr hab. Violettę Machnicką dwóch dorodnych sadzonek palmy kencji (łac. Howeia) z domowej uprawy, z prośbą o potraktowanie roślin w kategorii symboli życia, upamiętniających profesor Janinę Gardzińską – niezmiennie żywą i towarzyszącą duchem tym wszystkim, którzy nie zapomnieli. W ten symboliczny sposób osoby pamiętające i doceniające Jankę podały sobie dłoń (łac. palma) – serdecznie, po przyjacielsku, wspierająco. Podobną funkcję pełniła okazała odnóżka wilczomleczu trójżebrowego (łac. Euphorbia trigona; sukulent), zwanego potocznie afrykańskim drzewem mlecznym lub kaktusem katedralnym, wręczona jednemu z Autorów Portretu Wielkiej Damy , dr. Ryszardowi Kowalskiemu – „przyrodnikowi z humanistyczną duszą” – podczas promocji książki 15 grudnia 2023 roku w Siedlcach.

     Palmy otrzymali reprezentanci dwóch ważnych, sąsiadujących ze sobą siedleckich instytucji kultury:

▪  Dyr. Ewelina Raczyńska, Magdalena Sutryk (Miejska Biblioteka Publiczna w Siedlcach),

▪ Dyr. Sławomir Kordaczuk (Muzeum Regionalne im. Mieczysława Asłanowicza w Siedlcach).

      Kolejne spotkanie jubileuszowe, związane z 80. rocznicą urodzin profesor Janiny Gardzińskiej, odbędzie się w Mogielnicy 15 marca 2024 roku (piątek) o godzinie 12.

Violetta Machnicka

Autorzy zdjęć

▪ Michał Gardziński

▪ Sławomir Kordaczuk

▪ Krzysztof Machnicki

Kontakt

e-mail: viola.machnicka@wp.pl